گورتکس چیست و چه کاربرد‌هایی در کوهنوردی دارد؟

گورتکس نامی آشنا در تجهیزات کوهنوردی و طبیعتگردی است که در ادامه با ویژگی های منحصر به فرد آن آشنا می شویم.

گورتکس چیست؟

در واقع این پارچه یک گارانتی برای خشک ماندن در هوای سرد کوهستان می‌باشد. ساده‌ترین تعریفی که می‌توان از عملکرد پارچه گورتکس داشت این است که جلوی نفوذ آب را می‌گیرد؛ اما همزمان به بخار آب اجازه می‌دهد که از آن عبور کند. این قابلیت در کوهنوردی اهمیت فوق‌العاده‌ای دارد، زیرا به شما امکان محافظت در برابر خیس شدن را می‌دهد اما هم زمان، تنفس پذیری را نیز از شما سلب نمی‌کند.

درنتیجه از خیس شدن شما به وسیله عرق کردن نیز جلوگیری می‌شود؛ اما اگر بخواهیم لباس گورتکس را از نگاهی علمی‌تر بررسی کنیم، باید بگوییم این پارچه در  کوهنوردی از لایه‌های مختلفی تشکیل شده که یکی از آن‌ها تترا فلوئورو اتیلن است که به آن تفلون نیز می‌گویند و با نماد PTFE (ePTFE) شناخته می‌شود.

با پشت سر گذاشتن مراحل ساخت به مرحله‌ای می‌رسد که به دلیل منافذ بسیار ریز خود، بخار را به سادگی از خود عبور می‌دهد اما جلوی ورود هر مولکول آب را می‌گیرد. در واقع ابعاد این منافذ تقریباً ۲۰۰۰۰ برابر کوچک‌تر از یک قطره آب و ۷۰۰ بار بزرگ‌تر از مولکول بخار است. درنتیجه این لایه موجب می‌شود لباس ضد آب و باد باشد و همزمان، تنفس‌پذیری خود را به هیچ نحوی از دست ندهد.

تاریخچه پارچه گورتکس

خالق این فرآیند شگفت‌انگیز و مؤسس شرکت، W.L. Gore and Associates، ویلبرت ال گور است. ویلبرت در سال 1940 در شرکت دوپونت شروع به کار کرد. در آن سال‌ها پیشرفت تکنولوژی توجه بسیاری از افراد را به خود جلب کرده بود و ویلبرت ال گور به تترا فلوئورو اتیلن یا PTFE که یکی از جذاب‌ترین پلاستیک‌های شرکت دوپونت است، علاقه‌مند شد و شروع به کار با این متریال کرد.

در نهایت در سال 1958 کار در شرکت را رها کرد و به دنبال خصوصیات کشف نشده متریال مورد علاقه‌اش یا همان PTFE رفت. اما در این مسیر ویلبرت تنها نبود؛ بلکه همسرش جنویو و پسرش باب در این مسیر او را همراهی می‌کردند.

سال‌ها تحقیق و بررسی، خانواده گور را به هیچ نتیجه‌ای نرساند و در یکی از روز‌های سال 1969 باب گور که از آزمایش‌های مکرر کلافه شده بود، در آزمایش با میله‌های گرم شده کششی PTFE بر خلاف همیشه با یک حرکت ناگهانی میله را کشید و از نتیجه کار متعجب شد. در واقع میله بیش از هزار برابر همیشه کشیده شد و ماده‌ای که بیشتر از 70 درصد هوا داشت به وجود آمد و درنتیجه آزمایش های خانواده گور به نتایج خود نزدیک‌تر شد.

یک دهه بعد شرکت W.L. Gore and Associates ماده جدید خود را تولید و ثبت کردند و آن گورتکس نام گذاری شد. آخرین اختراعات خانواده گور از این متریال در سال 1980 ثبت شد و چهار سال بعد اولین لباس از این جنس وارد بازار شد.

اما علی رغم تمام این اطلاعات، این پارچه از حواشی در امان نماند، زیرا در دهه 70 میلادی یک پرونده قضایی در حوزه اثبات اختراع  ePTFE درجریان افتاد ولی این اتفاق مانع پیشرفت این متریال نشد و به مسیر موفقیت ادامه داد. حتی امروزه نیز این شرکت تلاش می‌کند تا با علم روز رقابت کند و همیشه حرف تازه‌ای برای گفتن دارد.

امروزه شرکت W.L. Gore and Associates کار خود را گسترش داده و هم‌اکنون در کشور‌های مختلفی چون ایالات متحده، آلمان، بریتانیا، ژاپن و چین فعالیت می‌کند. در واقع GORE-TEX نیز ترکیبی از دو کلمه GORE که نام خانوادگی مخترع آن است در ترکیب با TEX که مخفف کلمه Textile به معنای الیاف است می‌باشد.

بررسی کاربرد های این پارچه

تا به حال به این موضوع فکر کرده‌اید که چرا همه کوهنوردان حاضر هستند که بودجه زیادی را برای خرید این لباس هزینه کنند؟ برای جواب به این سوال بهتر است یک کوهنورد را تصور کنید که یک کاپشن ضد آب پوشیده و به دلیل فعالیت شروع به تعرق می‌کند. اما متریال ضدآب او هیچ راه تنفسی ندارد و درنتیجه به تدریج شما شاهد خیس شدن با عرق بدن خود از داخل هستید!

خوب هدف پوشیدن پوشاک ضد آب خشک ماندن است اما اگر انتخاب درستی نداشته باشیم ممکن است این اتفاق از داخل لایه‌ها برایمان بیافتد که نتیجه آن بسیار خطرناک است زیرا می‌تواند باعث حوادثی مثل سرمازدگی شود.

پس باید توجه کنیم متریالی انتخاب کنیم که علاوه بر محافظت از شما در برابر نفوذ آب، تنفس پذیری داشته باشد تا از عرق خود خیس نشوید!

کفش مردانه سالامون Salomon Xa Pro 3D V8

البته نوعی از همین پارچه نیز وجود دارد که همه‌ی این خصوصیات را داراست اما در مقابل نفوذ آب مقاومت خیلی بالایی ندارد. در نتیجه برای محیط‌های مرطوب انتخاب مناسبی محسوب می‌شود. در ادامه انواع پارچه گورتکس را مرور می‌کنیم.

علاوه بر لباس، به طور کلی کاربرد آن را می‌توانیم در اکسسوری ها شامل دستکش و روکش های تجهیزات، صنعت پزشکی و حتی لباس فضانوردان نیز ببینیم! یکی دیگر از کاربرد‌های جالب این فناوری استفاده از آن در بسته بندی و محافظت اسناد باستانی است. زیرا با کمک آن هیچ رطوبتی موجب تخریب یک سند ارزشمند نمی‌شود.

انواع پارچه گورتکس

شما شاهد رشد هر روزه دنیای تکنولوژی هستید و پارچه نیز از این پیشرفت عقب نمی‌ماند! در واقع امروزه انواع مختلفی از پارچه گورتکس تولید شده که در زیر به چند نوع از آن اشاره می‌کنیم:

• کلاسیک
• پرو گورتکس
• اکتیو
• شیک درای

گورتکس کلاسیک

نوع اولیه آن در دهه ۶۰ میلادی شکل گرفت.با این که پارچه به اندازه دیگر شکل های جدید و متفاوت آن مقاوم نیست، اما بسیار پرکاربرد است و در کفش، کاپشن و دیگر تجهیزات کوهنوردی مورد استفاده قرار می‌گیرد.  در واقع نوع کلاسیک بسیار تطبیق‌پذیر است و برای انواع فعالیت‌ها به کار می‌رود.

البته در ساختار های آستر Z و دو یا سه لایه طبقه بندی می‌شود که به ویژگی ها و وظایف پارچه گورتکس در لوازم مختلف بستگی دارد. اما نسبت به انوع پرو یا اکتیو با قیمت مناسب‌تری در دسترستان قرار می‌گیرد.

پرو 

به این پارچه معمولاً وظایف سنگینی داده می‌شود زیرا نسبت به پارچه اولیه مقاومت بیشتری دارد و در نتیجه برای تجهیزات کوهنوردی خصوصاً لباس‌های طراحی شده برای آب و هوای سرد کوهستان مورد استفاده قرار می‌گیرد. در واقع این نوع از پارچه یک ساختار سه لایه محکم برای حداکثر محافظت از شما در کوهستان است.

گورتکس اکتیو

همان‌طور که از اسمش حدس می‌زنید، بهتر است پارچه اکتیو را برای فعالیت‌های ورزشی مانند اسکی یا هایکینگ‌های طولانی استفاده کنید. در وقع شما هنگام  فعالیت های شدید ورزشی به پوششی نیاز دارید که تنفس پذیری کاملی داشته باشد و در عین حال از شما در طول فعالیت محافظت کند و نوع اکتیو این تقاضا را به طور کامل برآورده می‌کند.

در این نوع از پارچه تمرکز طراح بر روی حداکثر تنفس و حداقل وزن بدون کاهش ویژگی ضد آب بودن آن است.لباس گورتکس از این نوع، با کلاهی متناسب با کلاه ایمنی، جیب‌های مش و زیر بغل‌هایی با حداکثر تنفس پذیری طراحی و تولید می‌شود.

شیک درای

 SHAKEDRY نسبت به مدل های دیگر جدید تر است در نتیجه با کمک علم روز، از تنفس پذیری بیشتر و وزن کمتری نسبت به انواع پرو و کلاسیک برخوردار گشته است. در نتیجه برای فعالیت‌های پُر تحرک مثل دیدن و دوچرخه سواری یک انتخاب عالی محسوب می‌شود.

البته انواع دیگری از پارچه گورتکس موجود است که به طور تخصصی برای کفش یا اکسسوری های تجهیزات کوهنوردی طراحی شده است. برای مثال سراوند نوعی از آن است که در تولید کفش کوهنوردی به کار می‌رود و در کنار ضد آب بودن در تنفس پذیری هر چه بیشتر آن‌ها تمرکز کرده است.

هم‌چنین، شرکت مربوطه همواره در حال پیشرفت و به روز رسانی خود با علم و تکنولوژی روز است  هر بار نوع جدیدی از فنآوری را به محصولات خود واگذار می‌کند. پس شما نیز برای شناخت این پارچه، به روز باشید!

ویژگی‌های پارچه گورتکس را بشناسید

همان‌طور که می‌دانید خشک ماندن در هنگام کوهنوردی اهمیت والایی دارد زیرا یک بدن خیس به شدت در معرض از دست دادن دماست و ممکن است شما را در معرض خطر سرمازدگی قرار دهد. برای جلوگیری از آن و در نتیجه محافظت بیشتر از سلامتی، کوهنوردان از این پارچه کمک می‌گیرند. اگر بخواهیم دقیق‌تر بگوئیم برای ایجاد یک پوشش ضد آب و باد با قابلیت تنفس پذیری گورتکس تنها انتخاب شماست!

اما فکر می‌کنید این فن‌آوری چه ویژگی‌های دیگری دارد که این همه مورد استقبال افراد در سراسر جهان قرار گرفته است؟ در ادامه مهم‌ترین خصوصیات آن را برایتان لیست کردیم:

• سبکی  عالی و انعطاف مناسب در هنگام فعالیت
• مقاومت در برابر سایش
• ضدآب و باد بودن
• قابلیت تنفس پذیری فوق‌العاده
• مراقبت آسان و شستشوی راحت